Future Trading in Marathi फ्यूचर ट्रेडिंग म्हणजे काय ?

Future Trading in Marathi : फ्युचर्स ट्रेडिंग हा स्टॉक मार्केटमधील ट्रेडिंगचा सर्वात मनोरंजक प्रकार आहे. सर्वात चांगला भाग असा आहे की तो एकाधिक ट्रेडिंग विभागांमध्ये लागू केला जाऊ शकतो. तथापि, Futures Trading कधी आणि कुठल्या वर्षी सुरू झाले याबद्दल कोणतीही स्पष्टता नाही आहे. नियंत्रित बाजार वातावरणात, Futures Trading प्रथम १७१० मध्ये ओसाका, जपानमध्ये सुरू झाले. याची परवानगी देणारे पहिले एक्सचेंज डोजिमा राइस एक्सचेंज होते.

फ्यूचर ट्रेडिंग म्हणजे काय Future Trading in Marathi

डेरिव्हेटिव्ह ट्रेडिंग ही एक ट्रेडिंग यंत्रणा आहे ज्यामध्ये गुंतवणूकदार भविष्यातील तारखेला किंवा विशिष्ट किंमतीवर गुंतवणूक करण्यासाठी करार करतात, हे लक्षात आल्यानंतर डेरीवेटिवची अंतर्निहित एसेटची फ्यूचर वैल्यू काय होण्याची शक्यता आहे.

आर्थिक करारातील डेरीवेटिव जे त्यांचे मूल्य अंतर्निहित मालमत्तेमधून मिळवतात.

अंतर्निहित मालमत्ता, या प्रकरणात, इक्विटी, कमोडिटीज, इंडेक्स, चलने, व्याज दर किंवा विनिमय दर असू शकतात.

Futures Trading हा डेरिव्हेटिव्ह ट्रेडिंगचा एक प्रकार आहे.

फ्युचर्स ट्रेडिंगमध्ये भविष्यात पूर्वनिर्धारित वेळेवर डेरिव्हेटिव्ह खरेदी किंवा विक्री करण्यासाठी कायदेशीर कराराचा समावेश होतो.

डेरिव्हेटिव्हची मूळ मालमत्ता ही कमोडिटी किंवा आर्थिक साधन असू शकते.

फ्युचर्स ट्रेडिंगमध्ये, खरेदीदार आणि विक्रेत्याला पूर्वनिर्धारित किंमत आणि वेळेवर करार पूर्ण करण्याचे बंधन असते.

पूर्वनिर्धारित किंमतीला भविष्यातील किंमत आणि पूर्वनिर्धारित वेळेला वितरण तारीख म्हणतात. तसेच, भारतात फ्युचर्स ट्रेडिंगसाठी कोणतेही निश्चित किमान खाते आकार नाही.

इक्विटी विभागातील लॉट साइज १०० शेअर्स असल्याने, ते शेअरच्या सध्याच्या बाजारभावावर अवलंबून असते.

तुम्हाला नियमितपणे Futures Trading करायचे असल्यास, तुम्हाला ₹५०,००० च्या भांडवलाने सुरुवात करावी लागेल, जरी काही गुंतवणूकदार या रकमेपेक्षा जास्त सुचवू शकतात.

फ्युचर्स ट्रेडिंगची वैशिष्ट्ये Features of Futures Trading in Marathi

फ्युचर्स ट्रेडिंगची यंत्रणा समजून घेण्याआधी, फ्युचर्स कॉन्ट्रॅक्टची काही ठळक वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत :

• फ्युचर्स कॉन्ट्रॅक्टची किंमत अंतर्निहित मालमत्तेच्या किंमतीवर अवलंबून असते : जर भविष्यात अंतर्निहित मालमत्तेची किंमत वाढली तर, याउलट, फ्यूचर्स कॉन्ट्रॅक्टची किंमत देखील वाढते.
• ट्रान्स्फर आणि ट्रेड केला जाऊ शकतो : फ्युचर्स कॉन्ट्रॅक्ट्स इतर व्यापार्‍यांसह हस्तांतरित केले जाऊ शकतात आणि त्यामुळे ते व्यापार करण्यायोग्य आहेत.
• करार करताना एका पक्षाचा विचार बदलल्यास, तो दुसर्‍या कोणाकडे हस्तांतरित केला जाऊ शकतो आणि तो पक्ष बाहेर जाऊ शकतो.
• उच्च नियमन : Futures Trading मध्ये दोन्ही पक्षांनी त्यांचे दायित्व पूर्ण न करण्याचा धोका असल्याने, भारतातील फ्युचर्स मार्केट सेबी SEBI सारख्या नियामक प्राधिकरणांद्वारे अत्यंत नियंत्रित केले जाते.
• SEBI फ्युचर्स ट्रेडिंगच्या बाजाराच्या सुरळीत कामकाजाकडे दुर्लक्ष करते आणि डिफॉल्टची शक्यता मोठ्या प्रमाणात कमी करते.
• मानकीकृत : फ्युचर्स कॉन्ट्रॅक्ट नेहमी प्रमाणित असतात आणि वैयक्तिक गरजांनुसार सानुकूलित केले जाऊ शकत नाहीत आणि पोझिशन्स देखील गैर-निगोशिएबल असतात.
• सेटलमेंट : फ्युचर्स कॉन्ट्रॅक्ट्स रोखीने सेटल केले जातात, त्यामुळे मूळ मालमत्तेची भौतिक हालचाल आवश्यक नसते. फक्त रोख मूल्यांमधील फरक एका पक्षाकडून दुसऱ्या पक्षाला दिला जातो.

अशा प्रकारे, Futures Trading मध्ये येण्यापूर्वी तुम्ही वर नमूद केलेली वैशिष्ट्ये (एका अर्थाने नियम) समजून घेतल्याची खात्री करा, अन्यथा यामुळे अनावश्यक आर्थिक नुकसान किंवा त्रास होऊ शकतो.

फ्युचर्स ट्रेडिंग उदाहरण Examples of Futures Trading in Marathi

सिद्धांतिकदृष्ट्या, Futures Trading समजणे कठीण आहे. ज्यासाठी आपण उदाहरणाद्वारे समजू शकतो की हा ट्रेडिंग चे हे रूप व्यवहारात कसे चालते !

खालीलप्रकारे Futures Trading ची संपूर्ण संकल्पना सोप्या पद्धतीने कार्य करते :

• आपण स्टॉक फ्युचर्सची यंत्रणा आणि कार्य समजून घेऊन सुरुवात करूयात.
• उदाहरणार्थ, काही वार्षिक अहवालांच्या प्रकटीकरणामुळे आगामी भविष्यात IBM च्या शेअर्सची किंमत वाढणार आहे असा गुंतवणूकदाराचा अंदाज आहे.
• गुंतवणूकदार IBM स्टॉकची स्पॉट प्राइस आणि भविष्यातील किंमत (NSE वेबसाइटवर) तपासेल आणि दोन्ही किमती एकमेकांशी संबंधित असतील का ते बघतील.
• गुंतवणूकदार प्रत्येकी १५५ रुपये दराने १०० शेअर्स खरेदी करतो. म्हणून, लॉट साइज १०० आहे आणि कॉन्ट्रॅक्ट व्हॅल्यू ₹ १५,५०० आहे आणि एक्सपायरी डेट ३० एप्रिल २०१८ आहे.
• याचा अर्थ असा आहे की खरेदी करता येणारे IBM शेअर्सची किमान संख्या १०० आहे.
• खरेदीदाराच्या मार्जिन खात्यात मार्जिन मनी पुरेसा आणि काउंटरपार्टी आढळताच, गुंतवणूक प्रविष्ट केली जाते.
• आता, ३० एप्रिलच्या एक्सपायरी तारखेपर्यंत, जर IBM शेअर्सची किंमत ₹१७० झाली, तर किमतीचा अंदाज खरा ठरल्यास खरेदीदार ₹१५५ ला IBM शेअर्स खरेदी करू शकतो. ₹१५ कमी. तर, एकूण नफा ₹ (१०० * १५) = ₹ १५०० आहे. फ्युचर्स कॉन्ट्रॅक्टच्या विक्रेत्याला ₹१५०० चा तोटा होईल कारण त्याला ₹१५५ वर शेअर्स विकणे बंधनकारक आहे जेव्हा त्याची सध्याची बाजार किंमत ₹१७० आहे.
• जर IBM शेअर्सची किंमत ₹१४५ ऐवजी खाली गेली, तर खरेदीदाराला ₹(१००*१०) = ₹१००० चा तोटा सहन करावा लागेल, कारण त्याला ₹१५५ चे शेअर्स खरेदी करावे लागतील जे सध्या ₹१४५ वर ट्रेड करत आहेत. या प्रकरणात विक्रेता नफा कमावतो.
• या परिस्थितीत जेव्हा शेअर्सची किंमत काही दिवसांनी वाढते, तेव्हा खरेदीदाराला एक्सपायरी डेटपर्यंत थांबायचे नसते कारण तोपर्यंत किमती पुन्हा खाली येऊ शकतात, त्यामुळे तो फ्युचर्स कॉन्ट्रॅक्ट हस्तांतरित करून गुंतवणुकीतून बाहेर पडू शकतो. फायदा आणि जवळची स्थिती असलेला दुसरा पक्ष.
• व्यवहारांच्या वर्गीकरणाचे परिणाम पक्षांच्या मार्जिन खात्यांमधून थेट डेबिट किंवा क्रेडिट केले जातात आणि कोणत्याही भौतिक सेटलमेंटची आवश्यकता नसते.
• स्क्वेअरिंग ऑफ ट्रान्झॅक्शनचे परिणाम पक्षांच्या मार्जिन खात्यांमधून थेट डेबिट किंवा क्रेडिट केले जातात, कोणत्याही भौतिक सेटलमेंटची आवश्यकता नसते.

Pre-Open Market Analysis in Marathi । प्री-ओपन मार्केट ॲनालिसिस

फ्युचर्स ट्रेडिंग चार्ट Futures Trading Charts

जेव्हा तुम्ही टेक्नीकल ॲनालिसिससाठी किंवा स्टॉकच्या फंडामेंटल ॲनालिसिससाठी चार्ट आणि चार्ट पॅटर्न वापरता, तेव्हा खात्री करा की चार्ट वापरण्यास सोपा आहे आणि तुमच्या ट्रेडिंग क्षमता आणि अनुभवाला अर्थ आहे.

Futures Trading Chart साठी खालील काही सर्वात शिफारस केलेले चार्ट आणि चार्ट पॅटर्न आहेत :

• असेंडिंग टायएंगल पैटर्न
• टॉप फ्यूचर ट्रेडिंग चार्ट पैटर्नला विस्तृत करणे
• कप और हैंडल फ्यूचर ट्रेडिंग चार्ट पैटर्न
• डबल बॉटम फ्यूचर ट्रेडिंग चार्ट पैटर्न
• डबल टॉप फ्यूचर ट्रेडिंग चार्ट पैटर्न
• डेसेंडिंग टायएंगल पैटर्न

यातील काही चार्ट्स प्रगत स्तरावरील गुंतवणूकदारांसाठी आहेत आणि त्यामुळे Futures Trading साठी स्टॉक मार्केटचे ॲनालिसिस करताना हे नमुने कसे कार्य करतात हे समजून घेणे जरुरी आहे.

अर्थात, तुम्ही या चार्ट्स आणि नमुन्यांशिवाय फ्युचर्स ट्रेड करणे निवडू शकता, तथापि, तुम्ही त्यांचा वापर केल्यास, तुम्ही तुमच्या ॲनालिसिसमध्ये अधिक वस्तुनिष्ठ होऊ शकता.

फ्युचर्स ट्रेडिंग मध्ये धोरण Strategy in Futures Trading in Marathi

तथापि, आम्ही एका वेगळ्या पुनरावलोकनात Futures Trading च्या सर्व गुंतवणूक धोरणांची चर्चा करू. तथापि, येथे आम्ही काही सामान्यतः वापरल्या जाणार्‍या धोरणांवर चर्चा करू :

लॉन्ग कॉल

तुम्ही या रणनीतीमध्ये वेगाने जा आणि भविष्यातील तारखेला पूर्व-निर्धारित किंमतीवर गुंतवणूक खरेदी करा.

शॉर्ट कॉल

तुम्ही या रणनीतीमध्ये मंदीचा सामना कराल आणि भविष्यातील तारखेला पूर्व-निर्धारित किंमतीवर गुंतवणूकीसाठी विक्री करा.

शॉर्ट पुट

या धोरणामध्ये, खरेदीदाराने ऑप्शन कॉन्ट्रॅक्टचा वापर करणे निवडल्यास, एक्सपायरी तारखेला पूर्व-निर्धारित किमतीवर शेअर्स विकण्यास विक्रेता बांधील असेल.

लॉन्ग पुट

येथे, खरेदीदार म्हणून, तुम्हाला भविष्यातील तारखेला पूर्व-निर्धारित किंमतीवर ऑप्शन खरेदी करण्याचा अधिकार मिळेल.

विक्रेत्याला त्या किमतीत ते तुम्हाला विकण्यास बांधील असेल. तसेच तुमची इच्छा असल्यास ऑप्शन चा वापर न करण्याचा पर्याय पण तुम्ही निवडु शकता.

बुल पुट स्प्रेड

येथे दोन ऑप्शन करार एकत्रित केले आहेत, जेथे तुम्ही एकाच वेळी २ ऑप्शन करार खरेदी आणि विक्री करता, तथापि, एका कराराची दुसऱ्यापेक्षा जास्त स्ट्राइक किंमत असते.

बुल कॉल स्प्रेड

येथे पुन्हा, दोन ऑप्शन्स कॉन्ट्रॅक्ट फंक्शन्स आहेत, जिथे दोन कॉल समान अंतर्निहित मालमत्ता आणि कालबाह्यता तारखेवरून घेतले जातात. खरेदी केलेल्या कॉल ऑप्शनची स्ट्राइक किंमत विक्री केलेल्या कॉल ऑप्शनच्या स्ट्राइक किंमतीपेक्षा जास्त असणे आवश्यक आहे.

अर्थात, बाजारातील कल आणि गुंतवणुकीच्या उद्दिष्टांवर अवलंबून इतर अनेक Futures Trading स्ट्रॅटेजीज वापरल्या जाऊ शकतात.

अशाप्रकारे, तुम्हाला या रणनीती कशा कार्य करतात याची सखोल माहिती घ्या आणि त्यानंतरच ट्रेडिंग करा असे सुचवले जाते.

फ्यूचर ट्रेडिंगची आवश्यकता The need for Futures Trading in Marathi

फ्यूचर ट्रेडिंगसाठी काही मुद्दे निवडणे आवश्यक आहे, त्यामुळे तुम्हाला पहिली गोष्ट माहित असणे आवश्यक आहे की भांडवलावर कोणतीही विशिष्ट किमान आवश्यकता नाही.

तुम्हाला जो करार करायचा आहे त्यानुसार तुम्ही कोणत्याही रकमेपासून सुरुवात करू शकता. तुम्ही ट्रेडिंग खाते बॅलेन्स सुरू करण्यासाठी तुमच्या ट्रेडिंग खात्यातील शिल्लक किती रक्कम असावी हे कोणतेही नियामक तुम्हाला सांगणार नाही.

मग, मार्जिन आवश्यकता असू शकते. तथापि, तुम्हाला एकूण गुंतवणुकीच्या उलाढालीच्या रकमेपैकी थोडी रक्कम भरावी लागेल.

शेवटी, एक स्टॉक ब्रोकर निवडा जो ऑप्शन ट्रेडिंगसाठी सर्वोत्तम स्टॉक ब्रोकरपैकी एक आहे. याचे कारण सोपे आहे. स्टॉक ब्रोकर म्हणून ज्याने त्यांचे ट्रेडिंग प्लॅटफॉर्म, या प्रकारच्या ट्रेडिंगच्या आसपास मार्जिन पॉलिसी तयार केली आहेत, ब्रोकरेज शुल्क तुमच्यासाठी सर्वोत्तम असेल.

फ्युचर्स ट्रेडिंगमध्ये धोका Risk in Futures Trading in Marathi

आतापर्यंत, तुम्हाला समजले आहे की Futures Trading मध्ये अमर्यादित नफा मिळवण्याची क्षमता आहे.

अशाप्रकारे, गुंतवणुकीचा नियम क्रमांक १ म्हणून, तुम्हाला समजेल की उच्च परताव्यासाठी तुम्हाला तुलनेने जास्त जोखीम पत्करावी लागेल !

या ट्रेडिंग फॉर्ममध्ये येण्यापूर्वी, Futures Trading शी संबंधित काही जोखीम आहेत ज्यांची तुम्हाला माहिती असली पाहिजे :

• जर बाजार तुमच्या अपेक्षेविरुद्ध गेला तर तुम्ही मोठ्या आर्थिक दायित्वांना सामोरे जाऊ शकता.
• तुम्ही तुमच्या सेटलमेंट्स नियमितपणे पूर्ण कराव्यात. अशा प्रकारे, आपल्याला आपले भांडवल व्यवस्थापित करणे आवश्यक आहे.
• तुम्ही घेतलेल्या प्रत्येक गुंतवणुकीच्या निर्णयाप्रमाणे, तुम्हाला या व्यवहारांमधील दिशा आणि किंमत लक्षात घेणे आवश्यक आहे.
• Futures Trading दोन्ही पक्षांकडून (खरेदीदार आणि विक्रेते) कसे होते याबद्दल तुम्हाला विशिष्ट तपशीलांसह स्वतःला शिक्षित करणे आवश्यक आहे. याशिवाय, विविध नियामकांच्या भूमिकेबद्दल स्वत: ला जागरूक करा जेणेकरून नंतर तुम्हाला आश्चर्य वाटू नये.

फ्युचर्स ट्रेडिंगचे फायदे Benefits of Futures Trading in Marathi

तुमच्या एकूण गुंतवणूक योजनेचा भाग म्हणून Futures Trading वापरण्याचे काही फायदे येथे आहेत :

मार्जिन ट्रेडिंग तरतुदीमुळे फायदा : मार्जिन ट्रेडिंग खाते वापरून, फ्युचर्स मार्केटमधील पोझिशन्स एकूण कॉन्ट्रॅक्ट व्हॅल्यूचा फक्त एक अंश देऊन घेता येतात.

बाजाराची वाटचाल अपेक्षित दिशेने झाल्यास, गुंतवणुकीवर परतावा खूप जास्त होतो. मात्र, बाजाराची वाटचाल योग्य दिशेने झाली नाही तर नुकसान होऊ शकते.

लिक्विडिटी : दररोज व्यवहार होणाऱ्या फ्युचर्स कॉन्ट्रॅक्ट्सची संख्या खूप जास्त आहे, त्यामुळे फ्युचर्स मार्केट खूप तरल आहे. कोणत्याही क्षणी बाजारात प्रवेश करणे आणि बाहेर पडणे सोपे आहे. याचाही परिणाम बाजारावर होत नाही.

कमी ब्रोकरेज खर्च आणि कमिशन : फ्युचर्स कॉन्ट्रॅक्टवर आकारले जाणारे ब्रोकरेज आणि शुल्क खूपच कमी आहे, त्यामुळे गुंतवणूकदाराला कमिशनमध्ये मोठी रक्कम द्यावी लागत नाही.

हेजिंग : Futures Trading हे पोर्टफोलिओ आणि जोखमींचे हेजिंग किंवा विविधीकरण करण्यासाठी एक अतिशय महत्त्वाची यंत्रणा आहे. विशेषतः, परकीय चलन बाजार आणि व्याजदर बाजारात, किमतीतील चढउतारांमुळे जोखीम हेजिंग करण्यासाठी Futures Trading खूप मदत करते.

ऑर्डर आणि डिलिव्हरीच्या वेळी परकीय चलनाच्या किंमतीतील फरकांमुळे आयातदार आणि निर्यातदार त्यांच्या जोखमीचे बचाव करण्यासाठी मोठ्या प्रमाणावर वापरले जातात.

शॉर्ट सेलिंग : वैयक्तिकरित्या शेअर्सच्या शॉर्ट सेलिंगवर अनेक निर्बंध आहेत, परंतु फ्युचर्स कॉन्ट्रॅक्ट्सची शॉर्ट-सेलिंग कायदेशीर आहे आणि स्टॉकमध्ये कमी एक्सपोजर मिळविण्यासाठी गुंतवणूकदार फ्युचर्स कॉन्ट्रॅक्ट विकण्यास सक्षम आहे.

वाजवी आणि समजण्यास सोपी : Futures Trading हे सरळ आणि सोपे आहे ते ऑप्शन्स ट्रेडिंगसारखे क्लिष्ट नाही.

SEBI सारख्या नियामक प्राधिकरणांद्वारे फ्युचर्स मार्केटचे देखील काटेकोरपणे निरीक्षण केले जाते आणि दोन्ही पक्षांसाठी अतिशय न्याय्य केले जाते.

Futures Trading हा फायदा आणि हेजिंगच्या तरतुदींमुळे पैसे कमविण्याचा एक अतिशय कार्यक्षम मार्ग आहे.

परंतु त्याच वेळी, गुंतवणूकदारांनी फ्युचर्स मार्केटमध्ये गुंतवणूक करताना अत्यंत सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे, कारण ते उच्च लाभ आणि उच्च करार मूल्यामुळे तितकेच धोकादायक असतात.

फ्युचर्स ट्रेडिंग आव्हाने Challenges Futures Trading in Marathi

या प्रकारच्या ट्रेडिंग शैलीमध्ये नफ्याची क्षमता जास्त असल्याने. तसेच, गुंतवणुकीच्या इतर पारंपरिक प्रकारांच्या तुलनेत आव्हाने खूपच कठीण आहेत.

Futures Trading मध्ये तुम्हाला पुढील काही आव्हानांचा सामना करावा लागेल :

उद्दिष्टे : तुमच्या भावना तुमच्यासाठी गुंतवणुकीचे निर्णय घेण्यास सुरुवात करतात, तुम्ही असे गृहीत धरू शकता की तुमचा नफा कमी होणार आहे. तुम्ही तुमच्या ट्रेडिंग पर्यायांमध्ये १००% वस्तुनिष्ठ असणे आवश्यक आहे, विशेषतः जेव्हा तुम्ही फ्युचर्समध्ये असाल.

ध्येयापासून विचलित होऊ नका : सर्वसाधारणपणे, Futures Trading मध्ये सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे. जोपर्यंत तुम्ही स्वतःला Futures Trading मध्ये गुंतवत आहात, तोपर्यंत तुम्ही तुमच्या संशोधन आणि विश्लेषणामध्ये पूर्णपणे मग्न असल्याची खात्री करा.

अतिआत्मविश्वास : जर तुम्हाला वाटत असेल की तुम्हाला ट्रेडिंग विषयी सर्व काही माहित आहे, तर तो अतिआत्मविश्वास असू शकतो, जो उचित नाही कारण तुमच्यासाठी शेअर बाजारात सातत्याने पैसे कमवणे खूप कठीण आहे.

फ्युचर्सच्या व्यवहारात वापरले जाणारे शब्दसमुह Futures Terminology in Marathi

स्पॉट प्राइज SPOT PRICE

स्पॉट बाजारात ज्या भावावर असेटचे व्यवहार होतात तो भाव.

फ्युचर्स प्राइज FUTURES PRICE

फ्युचर्सच्या बाजारात ज्या भावावर फ्युचर्सच्या कॉन्ट्रॅक्टचे ट्रेडिंग होते तो भाव.

कॉन्ट्रॅक्ट सायकल CONTRACT CYCLE

ज्या कालावधीत कॉन्ट्रॅक्टचे ट्रेडिंग होते तो कालावधी. एनएसईमध्ये इंडेक्स फ्युचर्सच्या होणाऱ्या कॉन्ट्रॅक्टची देय मुदत एक महिना दोन महिने अथवा तीन महिन्यानंतरची असते. ज्या त्या महिन्याच्या शेवटच्या गुरुवारी हि मुदत पूर्ण झाली असे गणले जाते. साधारण जानेवारीमध्ये ती पुर्ण होते. फेब्रुवारीत पुर्ण होणाऱ्या काँट्रॅक्टची मुदत फेब्रुवारी महिन्याच्या शेवटच्या गुरुवारी पूर्ण होते. महिन्याच्या शेवटच्या गुरुवारनंतर येणाऱ्या शुक्रवारी तीन महिन्याची देय मुदत असणारे कॉन्ट्रॅक्ट चालु करण्यात येते.

कॉन्ट्रॅक्ट पूर्ण होण्याची तारीख EXPIRY DATE

कॉन्ट्रॅक्ट पुर्ण होण्याच्या तारखेचा कॉन्ट्रॅक्टमध्ये करण्यात आलेला असतो. कॉन्ट्रॅक्टमध्ये दर्शविण्यात आलेली शेवटची तारीख हा त्या ट्रेडिंगचा शेवटचा दिवस असतो. त्यानंतर त्याचे अस्तित्त्व नष्ट होते.

कॉन्ट्रॅक्ट साईज CONTRACT SIZE

कॉन्ट्रॅक्ट अंतर्गत डिलिव्हरी देण्यासाठी बांधल्या गेलेल्या असेटची रक्कम. उदा. एनएसईमध्ये फ्युचर्सच्या मार्केटमधील कॉन्ट्रॅक्टची साईज ५० निफ्टीची आहे.

बेसिस – मूळ किंमत BASIS

फायनान्शिअल फ्युचर्सच्या संदर्भात फ्युचर्सच्या भावातुन स्पॉट भावाची वजाबाकी केल्यानंतर मिळणाऱ्या रक्कमेला फ्युचर्सच्या किंमतीचा बेसिस म्हणुन ओळखण्यात येते.

कॉस्ट ऑफ कॅरी COST OF CARRY

असेटमधुन करण्यात आलेल्या कमाईतुन पुन्हा दुसऱ्या असेटची खरेदी करण्यासाठी लावण्यात आलेली रक्कम आणि त्या रक्कमेवर चुकवण्यात आलेल्या व्याजाची रक्कम आणि त्याची निगा राखण्यासाठी करण्यात आलेल्या खर्चाच्या रक्कमेला कॉस्ट ऑफ कॅरी म्हणजेच त्याची निगा राखण्यासाठी होणार खर्च म्हणुन ओळखण्यात येते.

इनिशिअल मार्जिन INITIAL MARGIN

पहिल्याच वेळी फ्युचर्सच्या कॉन्ट्रॅक्टचे व्यवहार करण्यात येतात तेव्हा मार्जिनच्या या रक्कमेला मार्जिनसाठीच्या खास वेगळ्या अकाउंटमध्ये जमा करावे लागते. या रक्कमेला फायनान्शिअल मार्जिन म्हणजेच इनिशिअल मार्जिन म्हणतात.

मार्किंग टू मार्केट MARKING TO MARKET

फ्युचर्सच्या मार्केटमध्ये ट्रेडिंगच्या दिवसाच्या अंती मार्जिन अकाउंटमध्ये अडजस्टमेन्ट करण्यात येते. त्याच्या आधारे दिवसादरम्यान करण्यात आलेल्या व्यवहारांमुळे त्यांना झालेल्या तोट्याचा अथवा नफ्याचा अंदाज बांधता येतो. फ्युचर्सच्या बंद भावाच्या आधारे हि रक्कम निश्चित करण्यात येते. त्यास मार्केट टू मार्केट म्हणता.

मेइन्टेनन्स मार्जिन MAINTENCE MARGIN

आरंभिक मार्जिन पेक्षा मेंटेनन्स मार्जिन थोडे कमी असते. मार्जिन अकाउंटमधील बॅलेन्स माइनसमध्ये येऊ नये यासाठी मार्जिन राखले जाते. मार्जिन अकाउंटमधील बॅलेन्स मेंटेनन्स मार्जिन पेक्षा कमी झाला असेल तर गुंतवणुकदाराला मार्जिन जमा करण्यासाठी संदेश पाठ्वण्यात येतो. या संदेशाला मार्जिन कॉल म्हणुन ओळखला जातो. मार्जिन कॉल गेल्यानंतर गुंतवणुकदार त्यांच्या मार्जिन अकाउंटमध्ये जास्त रक्कम जमा करेल अशी अपेक्षा करण्यात येत. दुसऱ्या दिवशी ट्रेडिंग चालु होते त्या आधीच त्यांच्या खात्यात इनिशिअल मार्जिन इतकी रक्कम जमा झाली आहे कि नाही हे गुंतवणुकदार अथवा ट्रेडिंग करणाऱ्यांना पाहावे लागते.

डिस्काउंट DISCOUNT

शेअर्सचा स्पॉट भाव आणि फ्युचर्सच्या भावातील फरकावरून डिस्काउंट लागु होते कि नाही हे निश्चित करण्यात येते. फ्युचर्सचा भाव स्पॉट भावापेक्षा कमी असल्यास त्या फ्युचर्समध्ये त्याचे ट्रेडिंग डिस्कॉउंटने होत असल्याचे म्हणण्यात येते. सामान्यरित्या जवळच्या भविष्यात शेअर्सच्या किंमतीत घट होण्याची ट्रेडर अपेक्षा करत असतील तर या प्रकारची स्थिती निर्माण झालेली पहावयास मिळते.

प्रीमीयम PREMIUM

शेअर्सचा स्पॉट भाव आणि फ्युचर्सच्या भावातील फरकाच्या आधारे ते शेअर्स प्रीमियमवर चालत आहेत कि नाही हे निश्चित केले जाते. ज्या फ्युचर्सचा भाव स्पॉट बाजारातील त्याच्या भावापेक्षा जास्त असेल तेव्हा ते फ्युचर्स प्रीमियम चालत असल्याचे सांगण्यात येते.

बीटा BETA

बीटा हे बाजारातील वोल्याटॅलिटीचे एक माप आहे अथवा ते सिक्योरिटीत अथवा पोर्टफोलिओत करण्यात आलेल्या गुंतवणुकीसमोरील जोखमीचा व्यवस्थित अंदाज देते. संपुर्ण बाजाराच्या स्थितीच्या तुलनेत ज्या त्या पोर्टफोलिओ समोरील किंवा शेअर्समधील गुंतवणुकीसमोरील जोखमीचा अंदाज देते. रिग्रेशन ॲनालिसिस सिस्टीम बीटा आकड्याची गणती करण्यात येते.

बीटा म्हणजे बाजारात येणाऱ्या चढउताराच्या परिणामी सिक्योरिटीत करण्यात आलेल्या गुंतवणुकीवर मिळणाऱ्या कमाईचा अंदाज देऊ शकणाऱ्या व्यवस्था म्हणुन तुम्ही बीटाला ओळखु शकता. बीटा आकडा एकापेक्षा खाली असेल तर त्याचा अर्थ असा कि तुम्ही ज्या सिक्योरिटीत गुंतवणुक केली आहे त्याच्या भावात कमी अफरातफरी पाहावयास मिळेल परंतु बीटा आकडा एकापेक्षा वर असेल तर त्यावरून असा निर्देश मिळतो कि बाजारात सिक्योरिटीजच्या भावात मोठी चढउतार पाहावयास मिळेल.

सतत विचारले जाणारे प्रश्न Frequently Asked Questions

हा लेख / ब्लॉग तुम्हांला कसा वाटला, आम्हाला येथे लिहा आणि आम्हाला कळवा.